Найважнейшыя сучасныя пагрозы для тэрыторый, важных для птушак

Апошнія навіны,Сусветная навіна ад 20 снежня 2019 года

Пагрозы, з якімі сутыкаюцца тэрыторыі, важныя для птушак (ТВП), вельмі складаныя і шматлікія. Але дзякуючы развіццю методык маніторынгу за апошнія 40 гадоў, цяпер мы больш дакладна ведаем аб асноўных праблемах ТВП, якія з ніх знаходзяцца ў групе максімальнай рызыкі.

Аўстралійскі пярэсты крывок у ТВП Куронг, Аўстралія © Tom Brinkworth / Shutterstock

Вызначэнне ТВП служыць галоўнай мэтай распачатай у канцы 1970-х гг. праграмы глабальнай асацыяцыі прыродаахоўных арганізацый BirdLife International. На жаль, незалежна ад таго, ці знаходзяцца ТВП пад аховай, яны зазнаюць усё большы ціск ад непрадуманай агратэхнічнай дзейнасці. Каб ацаніць яе ўплыў і эфектыўнасць прыродаахоўных мер, у 2006 г. асацыяцыя распачала маштабную праграму маніторынгу. У яе межах партнёры BirdLife з іншых краін дасылаюць рэгулярную справаздачу аб сітуацыі з мясцовымі ТВП, у тым ліку інфармацыю аб пагрозах.

Дзякуючы маніторынгу ТВП было вызначана шмат месцаў з вельмі высокім узроўнем рызыкі страты мясцовых біярэсурсаў. На гэты момант 255 тэрыторый у 48 краінах знаходзяцца ў Спісе ТВП у небяспецы, складзеным BirdLife для прыцягвання ўвагі да месцаў, якія патрабуюць тэрміновых прыродаахоўных мер. У гэтым артыкуле мы разгледзім пагрозы для ТВП, інфармацыя аб якіх ахоплівае 4800 такіх тэрыторый і захоўваецца ў Сусветнай базе дадзеных аб ТВП.

1. Інвазійныя віды

Дамавыя мышы амаль вынішчылі папуляцыю трыстанскіх альбатросаў на выспе Гоф © Ben Dilley

Гэты фактар ахоплівае драпежніцтва ў гнездавых калоніях і змяненне месцаў гнездавання, што найперш тычыцца водна-балотных угоддзяў і ўплыву завезеных водных відаў. Інвазійныя віды найбольш небяспечныя для астраўных марскіх птушак, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення. Сусветная ацэнка пагроз для марскіх птушак, выдадзеная ў 2012 г., вылучае больш за 70 важных астравоў па ўсім свеце, большасць з якіх мае статус ТВП, дзе для захавання гнездавых калоній марскіх птушак неабходна тэрмінова вырашыць праблему з інвазійнымі відамі млекакормячых.

2. Сельская гаспадарка

Пестыцыды пагражаюць Нацынальнаму парку Даньяна ў Гішпаніі © Jacinto Marabel Romo / Shutterstock

Гэтая катэгорыя тычыцца наступстваў сельскагаспадарчай дзейнасці (вытворчасці прадуктаў харчавання, кармоў, тканіны і паліва), за выключэннем лесанарыхтовак. Сельская гаспадарка ўваходзіць у лік асноўных пагроз, якія ўплываюць на ТВП Балоты Гвадалаквівіра (Даньяна), адно з найбуйнейшых водна-балотных угоддзяў у Еўропе, найважнейшае месца ў Гішпаніі для размнажэння, міграцыі і зімавання вадаплаўных птушак і вераб’іных. Тут зафіксавана больш за 360 відаў, колькасць вадаплаўных птушак, якія зімуюць, складае 400 000, а ў перыяд міграцыі – дасягае 6 мільёнаў. Гэтае месца залічана да “ТВП у небяспецы”, і адну з найбольш сур’ёзных пагроз стварае пашырэнне сельскагаспадарчай дзейнасці, асабліва бескантрольнае ўжыванне пестыцыдаў і занадта інтэнсіўнае выкарыстоўванне грунтавых вод для ірыгацыі.

3. Паляванне і адлоў птушак

Збіранне яек на возеры Ol’Bolossat у Кеніі ўплывае на папуляцыю венцаноснага жураўля © Fabian Haas

Гэты фактар уключае забойства і адлоў дзікіх жывёл у камерцыйных, забаўляльных, харчавальных, даследчыцкіх ці культурных мэтах, дзеля кантролю/пераследу, сюды ж адносяцца выпадковыя гібель і адлоў. ТВП Возера Ол-Баласат у Кеніі – адзін з прыкладаў палявання на шэрых венцаносных жураўлёў Balearica regulorum (пад пагрозай знікнення). Збіранне яек жураўлёў прадэманстравала адмоўны ўплыў на іх рэпрадуктыўнасць.

4. Дамбы і кіраванне воднымі рэсурсамі

Гэта тычыцца змянення натуральнага стану водных рэсурсаў. Прыкладам з’яўляецца ТВП Куронг – прыбярэжная лагуна ў Паўднёвай Аўстраліі. Раней гэтае месца затоплівалася вадой са шматлікіх водных крыніц з сушы. Цяпер вада з гэтых крыніц выкарыстоўваецца для ўсё больш інтэнсіўнай ірыгацыі. У выніку свежая вада ў лагуну больш не трапляе, што ўплывае на размнажэнне вадаплаўных птушак, такіх як аўстралійская крычка Sternula nereis  (ўразлівы від) і віды-мігранты.

Топ-20 пагроз для ТВП (агульная колькасць — 43)

Пагрозы, якія ўваходзяць у гэты спіс, вызначаюцца зменлівасцю і адлюстроўваюць сітуацыю за апошнія 15 гадоў. Парадак элементаў у спісе будзе і далей змяняцца ў залежнасці ад сусветных тэндэнцый. Адзін з прыкладаў – ініцыятыва Кітая “Адзін пояс – адзін шлях” коштам у мільярды долараў: Кітай плануе распачаць будаўніцтва дарог на тэрыторыі больш за 60 краін для таго каб звязаць Азію, Афрыку і Еўропу па сухапутных калідорах і праз марскія шляхі. Папярэдняя ацэнка, зробленая WWF наконт уздзеяння шасці сухапутных калідораў, высветліла перакрыжаванне з арэаламі 265 відаў, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення, і амаль 2000 ТВП.

Стаць захавальнікам ТВП

Гэтак жа важна не забывацца на іншыя пагрозы, якія могуць не выявіць сябе ў глабальным маштабе, але мець важнае значэнне на мясцовым узроўні і ў будучыні пераўтварыцца ў сур’ёзныя праблемы (напрыклад, кепска распланаваныя ўстаноўкі ўзнаўляльнай энергетыкі, горная справа, здабыванне нафты і газу). Але дзякуючы партнёрам BirdLife, у нас будуць дадзеныя, якія дапамогуць знайсці праблему і ў час папярэдзіць аб ёй.

Тэкст: Olivia Crowe,  birdlife.org

Пераклад Алены Раманоўскай