Як мы вяртаем пугачоў у Белавежскую пушчу

Апошнія навіны,Навіна арганізацыі ад 31 сакавіка 2021 года

Пугач – самая вялікая сава Беларусі. Ён уключаны ў нацыянальную Чырвоную кнігу і сустракаецца больш-менш рэгулярна толькі на Палессі.

Каб пракарміцца і выгадаваць птушанят, пугачы выбіраюць для гнёздаў месцы, вакол якіх добрыя “харчовыя ўмовы” — тэрыторыі з высокай біяразнастайнасцю.

Гэтыя совы пазбягаюць вялікіх масіваў лясоў: там не так лёгка паляваць, калі ў цябе амаль двухметровыя крылы. Але лес ім неабходны як месца, дзе вясной яны будуць ладкаваць гняздо. Пугачы – самыя раннія з нашых соў, цёплай вясной яны могуць пачынаць сезон гнездавання ўжо напрыканцы лютага, але звычайна першыя яйкі ў гнёздах з’яўляюцца ў сакавіку.

Пугачы не будуюць гнёзд, а проста выбіраюць месцы, недасягальныя для ворагаў. Нярэдка яны ўладкоўваюцца проста на зямлі на невялічкіх сухіх астравах каля камлёў дрэў у чорнаальхоўніках ці прыпойменых дубровах. Але і ў такіх умовах пугач не адчувае сябе ў небяспецы і, спужаны з кладкі, часцей за ўсё кідае гняздо.

Калі ў наваколлі месцаў яго палявання ёсць гняздо драпежнай птушкі (канюха, арляца) ці чорнага бусла, пугач лёгка перабіраецца на дрэва. Галоўнае, каб гняздо было дастаткова глыбокім, бо сава спачатку выкопвае ямку і толькі потым адкладвае туды яйкі.

На гнёздах пугачы пачуваюць сябе больш бяспечна, і таму нават ніколі не злятаюць, калі бачаць пад дрэвам нейкіх візітоўцаў. Напрыклад, сёлета ў Бярозаўскім раёне Юры Карпук назіраў пугача, што заняў гняздо чорнага бусла.

Пугач, які заняў гняздо чорнага бусла. Фота Юрыя Карпука

Нягледзячы на тое, што Белавежская пушча — прызнанае месца, важнае для захавання дзікай прыроды, для пугача яна не зусім падыходзіць. У пушчы пугач можа жыць галоўным чынам на перыферыйнай яе частцы, якая мяжуецца з сеткай меліарацыйных каналаў і сенакосных лугоў.

За гады існавання асабліва ахоўнай прыроднай тэрыторыі “Нацпарк “Белавежская пушча” колькасць знойдзеных гнёзд пугача можна пералічыць на пальцах адной рукі. Адно з апошніх, пацвержаных дакументальна, знайшлі ў 2007 годзе на балоце Дзікім. Тады пугач заняў гняздо арляца (магчыма, нават вялікага).

Гняздо арляца, занятае пугачом. Фота Андрэя Абрамчука

Ініцыятыва прываблівання пугача ў штучныя гнёзды на тэрыторыі Белавежскай пушчы належыць Вадзіму Пракапчуку, які ініцыяваў справу і ў 2008 годзе меў першы вынік – пугач засяліў адну з платформ.

Вадзім Пракапчук з птушанём пугача, вывелася на штучнай платформе. Фота Дзяніса Кіцеля

З тых часоў паспяховых спраў па пугачы зрабіць у пушчы не атрымлівалася. Тым не менш, ёсць сведчанні, што пугач недзе ў пушчы застаўся, а таму трэба было абавязкова паспрабаваць зрабіць добрую справу. Каб зразумець, у якіх месцах найлепш усталяваць гнездавыя платформы, мы апыталі супрацоўнікаў нацпарку, мясцовых жыхароў у ваколіцах пушчы, гаспадароў аграсядзіб. Але ніхто не змог сказаць нічога канкрэтнага. “Два гады назад тут гукаў пугач”, “Знайшлі гняздо на зямлі з птушанятамі савы”, “Бачыў паляўнічы” – прыкладна такія былі адказы, пераправерыць якія цяпер проста немагчыма. Пасядзеўшы над мапамі, мы абралі шэсць месцаў, якія, на наш погляд, адпавядалі патрабаванням пугача і дзе былі нейкія звесткі пра знаходжанне птушак у мінулым. Днямі ў гэтых месцах каманда Рабочай групы АПБ па сокалападобных і совападобных у складзе Дзяніса Кіцеля і Аляксандра Пекача пабудавала шэсць штучных платформ для пугачоў. Дзве платформы размясцілі каля пляцовак, дзе ў межах сумесных праектаў АПБ і нацпарку было праведзена паўторнае забалочванне тарфянікаў.

Штучная платформа-гняздо для пугача. Фота Аляксандра Пекача

Праверка платформ запланаваная на сезон 2022 года. Спадзяемся, пугачы вернуцца ў пушчу!

Дапамажы совам і ты!

Ты можаш падтрымаць працу Рабочай групы па сокалападобных і совападобных, пералічыўшы ахвяраванне на рахунак BY70BPSB31351049261149330000. УНП: 101546170. БИК BPSBBY2X.

Увага! Пазначай правільна прызначэнне плацяжу: “ахвяраванне”, па-руску – “пожертвование”. Інакш мы не зможам скарыстацца гэтымі сродкамі.

Ахвяраванне можна пераказаць толькі праз пошту і (або) банк. Да АРІП гэты рахунак не падключаны.

Звяртаем увагу, што гэта спецыяльны рахунак АПБ, які адрозніваецца ад агульнага рахунка на ахвяраванні.

Тэкст: Дзяніс Кіцель